"Η συμφωνία με την Τουρκία εγκρίθηκε", έγραψε στο twitter ο πρωθυπουργός της Φινλανδίας Γιούχα Σίπιλα, δίνοντας το σήμα αποδοχής από τους 28 της πρότασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ.
Πρόταση που διαμορφώθηκε μετά από σκληρό παζάρι στην τετραμερή που είχαν νωρίτερα Νταβούτογλου, Τουσκ, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και ο προδρεύων της ΕΕ Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εργασίες της Συνόδου ξεκίνησαν με μία ώρα καθυστέρηση στις δύο και μισή τοπική ώρα. Το σχέδιο Τουσκ κατατέθηκε στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του γεύματος και ενώ ο Νταβούτογλου είχε αποχωρήσει για να επιστρέψει στη συνέχεια για την επικύρωση.
Στο σχέδιο Τουσκ συμφώνησε και ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, καθώς η Τουρκία παίρνει το άνοιγμα του 33 κεφαλαίου (προϋπολογισμός) πριν τον Ιούνιο, αλλά δεν υπαρχει αναφορά στα πέντε κεφάλαια που έχει μπλοκάρει η Λευκωσία.
Βάσει της προτεινόμενης συμφωνίας, η Άγκυρα θα πάρει πίσω όλους τους παράτυπους μετανάστες που φθάνουν στην Ελλάδα, περιλαμβανομένων των Σύρων προσφύγων, με αντάλλαγμα ότι η ΕΕ θα δέχεται μερικούς σύρους πρόσφυγες και θα ανταμείψει την Τουρκία με χρήματα, πρόωρη άρση της υποχρέωσης των τούρκων πολιτών να έχουν θεώρηση εισόδου όταν εισέρχονται στην ΕΕ και πρόοδο στις διαπραγματεύσεις της για να ενταχθεί στην ΕΕ.
Η εφαρμογή της συμφωνίας θα πρέπει να ξεκινήσει ήδη από την Κυριακή 20 Μαρτίου, παρόλο που η Αθήνα είχε ζητήσει περισσότερο χρόνο για την εφαρμογή της συμφωνίας. Από την Κυριακή δηλαδή όλοι οι παράτυποι μετανάστες που φτάνουν στα ελληνικά νησιά θα επαναπροωθούνται στη γειτονική χώρα.
Οι μετανάστες που φθάνουν στα ελληνικά νησιά από τα τουρκικά παράλια θα επαναπροωθούνται μετά την Κυριακή και η επανεισδοχή τους θα ξεκινήσει την 4η Απριλίου, δήλωσε ανώτερος Τούρκος κυβερνητικός αξιωματούχος, καθώς οι 28 και η Άγκυρα βάζουν τις τελευταίες πινελιές όσον αφορά τη συμφωνία τους για την αντιμετώπιση της κρίσης των προσφύγων και των μεταναστών.
Συμβιβασμοί στα τέσσερα αμφιλεγόμενα σημεία:
1. Σε σχέση με τις ενστάσεις τις Κύπρου για το άνοιγμα των κεφαλαίων, υπάρχει συμβιβασμός που ικανοποιεί σύμφωνα με την ίδια πηγή τόσο την Κύπρο όσο και την Τουρκία, για το άνοιγμα του κεφαλαίου 33 (προϋπολογισμός) , το οποίο δεν έχει μπλοκαριστεί από την Κύπρο, εντός της ολλανδικής προεδρίας
2. Σε σχέση με την ημερομηνία εφαρμογής του σχεδίου επανεισδοχής/επανεγκατάστασης "ένας προς έναν" μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας προτείνεται να οριστεί η 20η Μαρτίου
3. Σε σχέση με τη νομιμότητα του εν λόγω σχεδίου, προτείνεται ότι θα είναι σε πλήρη συμφωνία με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο, θα σέβεται δηλαδή την αρχή της ατομικής εξέτασης κάθε αίτησης ασύλου, ενώ στην τελική συμφωνία θα υπάρχει σαφής αναφορά στην αρχή μη επαναπροώθησης και στις μη συλλογικές επιστροφές
4. Σε σχέση με την οικονομική ενίσχυση της Τουρκίας για τους πρόσφυγες, στην τελική συμφωνία προτείνεται να μην υπάρχουν νέα ποσά αλλά σαφής αναφορά σε συγκεκριμένα έργα που μπορούν να επωφεληθούν από τα ήδη υπάρχοντα 3 δισ. μέσα στην εβδομάδα για ταχύτερη εκταμίευση.
Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας όπως δόθηκε στη δημοσιότητα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Το πρόβλημα είναι πως η Ελλάδα βρισκόταν εξαρχής σε δύσκολη θέση είτε δεν υπήρχε συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας, είτε υπήρχε.
Στην πρώτη περίπτωση είναι προφανές ότι οι ροές θα συνεχίζονταν με το πρόβλημα να φορτώνεται κυρίως στην Ελλάδα. Αλλά και στη δεύτερη περίπτωση, η Ελλάδα θα αναλάβει το κύριο βάρος καθώς η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου όσων φτάνουν στα ελληνικά νησιά, με αποτέλεσμα να καταστεί και πάλι το σημείο συγκέντρωσης των ροών. Για αυτό και η ελληνική πλευρά ζήτησε χθες χρόνο για την εφαρμογή της συμφωνίας από τη δική της πλευρά, αλλά και ενίσχυση οικονομική και σε προσωπικό.
Ζήτημα αποτελεί επίσης ότι η ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που συνοδεύει τη συμφωνία, δεν υποχρεώνει τα 28 κράτη- μέλη να πάρουν συγκεκριμένο αριθμό προσφύγων προς μετεγκατάσταση, αλλά το αφήνει στην... καλή τους θέληση. "Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας δεν συνεπάγεται νέες δεσμεύσεις των κρατών μελών από άποψη μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης", αναφέρει ειδικότερα. Γίνεται πάντως αναφορά στην ανάγκη επιτάχυνσης βάσει των παλαιότερων δεσμεύσεων σε προηγούμενα Ευρωπαϊκά Συμβούλια, όπου είχε ληφθεί απόφαση για μετεγκατάσταση συνολικά 160.000 προσφύγων. Το κείμενο συμπερασμάτων ζητά ειδικότερα "να επιταχυνθεί η μετεγκατάσταση από την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της διεξαγωγής των αναγκαίων ελέγχων ασφαλείας δεδομένου ότι ο αριθμός των αιτήσεων υπερβαίνει πλέον τον αριθμό των προσφορών, όπως καταδεικνύεται στην έκθεση της Επιτροπής της 16ης Μαρτίου, τα κράτη μέλη πρέπει σύντομα να προσφέρουν περισσότερες θέσεις, σύμφωνα με τις αναληφθείσες δεσμεύσεις."
Αναλυτικά τα δέκα σημεία των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Τονίζεται επίσης ότι θα υπάρξει πλήρης συνδρομή της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης προς τις ελληνικές δομές ασύλου·και πως πρέπει "να αξιοποιηθούν όλα τα δυνατά μέσα προς στήριξη των ικανοτήτων της Ελλάδας για την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στην Τουρκία στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου επανεισδοχής Ελλάδας-Τουρκίας και της Συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας από την 1η Ιουνίου 2016. Τα κράτη μέλη δηλώνουν ότι είναι διατεθειμένα να παράσχουν τα αναγκαία μέσα στην Ελλάδα σε σύντομο χρονικό διάστημα, μεταξύ άλλων και συνοριοφύλακες, εμπειρογνώμονες στον τομέα του ασύλου και διερμηνείς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να συντονίσει όλη την αναγκαία στήριξη προς την Ελλάδα, για την πλήρη εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, και να εκπονήσει επιχειρησιακό σχέδιο. Η Επιτροπή θα συντονίσει και θα οργανώσει από κοινού με τα κράτη μέλη και τους φορείς τις αναγκαίες δομές στήριξης ώστε η δήλωση να εφαρμοστεί αποτελεσματικά. H Επιτροπή θα υποβάλει τακτικά στο Συμβούλιο εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή της."
Και καθώς υπάρχουν εύλογες αντιδράσεις για την επιστροφή προσφύγων και μεταναστών στην όχι και τόσο δημοκρατική γείτονα: "Η ΕΕ επαναλαμβάνει ότι αναμένει από την Τουρκία να τηρεί τα υψηλότερα πρότυπα σε θέματα δημοκρατίας, κράτους δικαίου, σεβασμού των θεμελιωδών ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης."
