Αν κάτι είναι αληθινό στα όνειρα που βλέπουμε, αυτό είναι οι βαθύτερες ανάγκες μας που προβάλλονται μέσα από τις μορφές τους. Έτσι και η παραβολικότητα του μύθου έχει πλάσει τις μορφές της, σε σχέση πάντα με τις ιδιαίτερες συνθήκες ζωής και τις ανάγκες κάθε εποχής και κάθε λαού, με σκοπό να τις καταστήσει φορείς της αλήθειας του.
Όταν κανείς αναφέρεται στις μυθολογικές μορφές δεν θα πρέπει να ξεχνά, ότι η αλήθεια του μύθου βρίσκεται στην ουσία της ιδέας που εκφράζουν και όχι στην παραβολική μορφή με την οποία ενδύεται κάθε φορά ο μύθος, προκειμένου να κάνει κατανοητή αυτή την αλήθεια. Βέβαια υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να παραπλανηθεί κάποιος από το πλήθος των συμβολικών μορφών, καταλήγοντας να υποστηρίζει ως αληθινά, παράδοξα πράγματα, που μόνο στο χώρο της λογοτεχνικής φαντασίας μπορούν να ανήκουν, όπως διαπιστώνεται τελευταία σε κάποιους συγγραφείς .
Η εμμονή στην κυριολεκτική ερμηνεία ενός μύθου, εκτός από το να είναι αφελής, αντίκειται ουσιαστικά στην έρευνα της ιστορικής αλήθειας. Άλλωστε οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες αμφισβητούσαν πρώτοι από όλους την κυριολεκτική αλήθεια των μυθικών τους παραδόσεων.
Ο μύθος είναι μια έντεχνα κρυμμένη αλληγορική αλήθεια για την οποία ο Αριστοτέλης έλεγε πως: «Οι πρόγονοι μας άφησαν τις παραδόσεις με μορφή μύθων. Πραγματικά γεγονότα τα οποία δεν έπρεπε να μάθουν οι πολλοί, διαφυλάχτηκαν με τη μορφή μύθου». Αυτό οφείλεται στη γενικευμένη αρχαία συνήθεια να περιβάλλονται με απόλυτη σιωπή τα ιερά και τα μυστικά των θεών. Ο Ευήμερος πάλι στο βιβλίο του Ιερά Αναγραφή, τον 3ο αι. έλεγε ότι: «Ο μύθος είναι η ιστορία μεταμορφωμένη», δίνοντας μια ιστορική ερμηνεία των μύθων που προεκτεινόμενη καταλήγει στην αμφισβήτηση των θεών.
Η ουσία των μύθων αναφέρεται πάντα στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και τους θεούς και με τον αρχέγονο εαυτό του, μια σχέση απόλυτα κυριαρχική που καθορίζει τη ζωή, το παρελθόν και το μέλλον του. Σύμφωνα με τον Περικλή Ροδάκη:
«Ο μύθος ξεχωρίζει από τη λογική. Στη μορφή που χρησιμοποιούμε τον όρο μύθο σήμερα, αυτός είναι μια εξωπραγματική σύνθεση από στοιχεία που μπορούν να θεωρηθούν υπερβατικά χωρίς να φτάνουν στη θρησκευτική υπερβατικότητα ή την εξωκοσμική συμβατικότητα της φαντασίας, αλλά που τελικά εκφράζει παραβολικά μια αντικειμενική πραγματικότητα. Στην τέχνη γενικά ο μύθος είναι ο ειρμός, η ιστορία, η αφήγηση που υπάρχει πίσω από το έργο, είναι αυτό που εκφράζει επιφανειακά το έργο. Από την άποψη αυτή ο μύθος έχει άμεση σχέση με τη μορφή και θα λέγαμε ότι αποτελεί βασικό στοιχείο της μορφής. Αλλά και το περιεχόμενο το επηρεάζει αφού μέσα από το μύθο θα εκφραστεί και θα πρέπει να μεταπλαστεί κατά τρόπο που να ταιριάζει στην έκφρασή
του με το μύθο».
Μέσα από τις πολλές μορφές των παγκόσμιων μύθων όλων των λαών, μπορούν να ανιχνευτούν εκείνα τα στοιχεία και τα ιστορικά γεγονότα της κοινής αλήθειας που τους διαμόρφωσαν. Τέτοια είναι για παράδειγμα οι ιστορίες για τους κατακλυσμούς που συναντώνται σε πολλές παραδόσεις. Ο μύθος είναι μεν μια σύνθεση αληθινών ιστορικών γεγονότων, αλλά περιβεβλημένων επίσης με υπερβολική δόση φαντασίας σε ότι αφορά τις μορφές της έκφρασής τους. Αυτή τη σύνθεση εννοεί ο Αριστοτέλης λέγοντας: «και εννοώ μύθο τη σύνθεση των γεγονότων», ή «της πράξης μίμησης είναι ο μύθος». Και εξηγεί ο Π. Ροδάκης:
«Ο μύθος είναι η λογική σύνθεση στοιχείων που χωρίς αυτά δεν μπορούσαν να δώσουν καλλιτεχνική έκφραση. Από αυτή την άποψη ο μύθος θα υπάρχει πάντα γιατί θα πρέπει να υπάρχει μια λογική τάξη στην έκφραση μιας συγκεκριμένης πράξης»
Η έρευνα του μύθου απαιτεί οξύνεια και κριτική σκέψη προκειμένου να διαχωριστούν τα συνθετικά στοιχεία. Δηλαδή ο λογοκρατικός πυρήνας της ιστορικής αλήθειας από τις αλληγορικές μορφές της φαντασίας, που καλύπτουν την αλήθεια ή εκφράζουν επιλεκτικά μερικές μόνο όψεις της.
Άλλοτε πάλι προσπαθούν απλώς να εξηγήσουν κάποιες άγνωστες πτυχές του παρελθόντος και να διαπαιδαγωγήσουν πάνω σε μια σειρά από σπουδαία ηθικά ζητήματα. Πολλοί από αυτούς τους μύθους, όπως η εκστρατεία των Ελλήνων στην Τροία και οι σχετικοί με το Μινωϊκό πολιτισμό, ήταν βασισμένοι σε αληθινά
ιστορικά γεγονότα.
Ωστόσο ο μύθος παρεμβάλλει την ιστορία της αρπαγής της Ωραίας Ελένης από τον Πάρι, προκειμένου να δικαιολογήσει ηθικά τους Έλληνες από το αληθινό κίνητρο της εκστρατείας. Μέσα από το πρίσμα του ελληνικού αποικισμού του 11ου π.Χ αι, μεγάλα οικονομικά συμφερόντα εξαρτώνταν από τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων του Βοσπόρου που κατείχαν οι Τρώες, οπότε οι αληθινές αιτίες της εκστρατείας είναι πρόδηλες.
Ο μύθος αποτελεί ακόμη έκφραση της φυλετικής συγγένειας των Ελλήνων που επιβεβαιώνεται από τη συμμετοχή στην πανελλαδική εκστρατεία.
Το κείμενο αποτελεί μέρος της μελέτης του σπουδαίου μας εικαστικού Μάκη Γερολυμάτου με τον τίτλο: «ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ-Μια επισκόπηση της ανάπτυξης του Πολιτισμού», Β΄Μέρος ΑΡΧΑΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, κεφ 2. ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑΣ - Οι Ιερές Τέχνες, παρ. 2.5 Πίσω από την αλληγορία του Μύθου και της καλλιτεχνικής μορφής)
Λίγα λόγια για τον εξαίρετο δημιουργό
O Εικαστικός Μάκης Γερολυμάτος γεννήθηκε στην Αθήνα και ζει στο Αιγάλεω. Με την ζωγραφική ασχολείται τριάντα χρόνια τα περισσότερα από αυτά επαγγελματικά. Από το 1983-86 έκανε σπουδές Τέχνης στην Ευρώπη και συγκεκριμένα: Το 1984 σεμινάρια ιστορίας της Τέχνης και της γερμανικής γλώσσας στο «L. MAXIMILIAN UNIVERSITAT» Munchen, το 1985 σεμινάρια ιστορίας της Τέχνης και της ιταλικής γλώσσας στο «UNIVERSITA PER STRANIERI» Perugia, ενώ απ΄ το 1985-86 έκανε ελεύθερες σπουδές ζωγραφικής και σχεδίου στην «SCUOLA DELL NUDO» της Ακαδημίας di belle Arte Firenze και χαρακτική στο εργαστήρι του καθηγητή Manfredi. Το 1991-92 συνέχισε τις σπουδές του στο σχέδιο στο εργαστήρι του Τ. Ρήγα στην Αθήνα.
- Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και έχει πραγματοποιήσει 13 ατομικές εκθέσεις των έργων του:- Στις δραστηριότητες του περιλαμβάνονται: φιλοτεχνήσεις αφισών, εντύπων και εξώφυλλων βιβλίων, ζωγραφική μεγάλων επιφανειών, καλλιτεχνικές αγγειογραφίες, σκηνικά (σχολή μελοδράματος του Εθνικού Ωδείου Αθηνών) και έχει συνεργαστεί στην αγιογράφηση ναών στην Κύπρο. Έργα του έχουν αποσπάσει τιμητική διάκριση σε δυο πανελλήνιες εκθέσεις ζωγραφικής το 1996 & 1997, ενώ το 1981 πήρε το 1ο βραβείο πανελλήνιου διαγωνισμού διηγήματος. Έργα του υπάρχουν σε δημόσιους χώρους όπως: η Πινακοθήκη Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης Καλαμάτας, Πινακοθήκη Πεσσάδας Κεφαλονιά, Δημοτική Βιβλιοθήκη Αιγάλεω, Εθνικό Κολυμβητήριο Αιγάλεω, και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, Σουηδία.
- Ήταν ο εισηγητής και υπεύθυνος διοργάνωσης του σημαντικού και επιτυχημένου Θεσμού των «ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ Δ. ΑΘΗΝΑΣ» και του «ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΕΧΝΩΝ», ενώ διεύθυνε επί 8 χρόνια το διαδημοτικό πολιτιστικό περιοδικό «ΕΝΝΕΑΔΑ». Έχει διατελέσει επί σειρά θητειών μέλος του Δ.Σ του Δημοτικού Πολιτιστικού Οργανισμού Αιγάλεω, όπου με την αρμοδιότητα του τομέα των εικαστικών διοργάνωσε το 1992-1994 αρκετές ομαδικές εκθέσεις Αιγαλιωτών καλλιτεχνών.
Γεωργακόπουλου.
- Είναι μέλος του ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ και το έργο του έχει συμπεριληφθεί στο τρίτομο «ΛΕΞΙΚΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ», (16ος-20ος αιώνας), Α΄ τόμος- Εκδ. Μέλισσα. Αναφέρεται επίσης στο διεθνές Λεξικό προσωπικοτήτων «WHO ISWHO», έκδοση 2010.
- Στο έργο του έχει αναφερθεί η ποιήτρια Ελευθερία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα -Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών- που έγραψε μεταξύ άλλων:
- «Η ζωγραφική του Μάκη Γερολυμάτου δεν «ορίζεται» γιατί «ρέει», αφού κάθε δράση της του ανοίγει άλλα μονοπάτια έρευνας. …Αναδύονται από το υποσυνείδητο μνήμες μορφοποιημένες σε εικαστική δημιουργία. Ολόκληρο το έργο του Μάκη Γερολυμάτου το διατρέχει και το διαβρέχει ένα δυνατό ρεύμα εικαστικής ποιητικότητας. Οι πίνακες του δε λειτουργούν σαν πλάκα αποτύπωσης της πραγματικότητας ή της όποιας ωραιότητας. Η ζωγραφική του είναι η τέχνη του να παραθέτει τα χρώματα με τρόπο τέτοιο, ώστε η αντικειμενική τους όψη να εξαλείφεται και στη θέση της να εμφανίζεται μία εικόνα ποιητική. Αυτή η ποιητική εικόνα είναι η πραγματικότητα του ψυχικού σύμπαντος του πολύ ευαίσθητου καλλιτέχνη, περασμένη μέσα από το φίλτρο της όρασης και της ενόρασης… Ο Μάκης Γερολυμάτος ακολούθησε στην εικαστική του πορεία την σύνθεση της πραγματικότητας με τον υπερρεαλισμό και την αφαίρεση. Τα κλασικά υλικά της ζωγραφικής-λάδι, παστέλ, ακουαρέλα, τέμπερα, μελάνια-είναι τα μέσα που χειρίζεται ανάλογα με τον ενδότερο εικαστικό σκοπό του, έχοντας την ικανότητα να εκμαιεύσει από την ύλη τις ιδιαίτερες δυνατότητες και να την μεταμορφώσει σε έργο τέχνης. Ένας λυρικός χειρώναξ γίνεται ποιητής της εικόνας. Πλάθει τις μορφές του με μεγάλη ζωντάνια κι οριοθετεί την προοπτική και το φως με απαλές καμπύλες.
- Η αρχική σύνθεση του χώρου υποχωρεί στην πρωταρχικότητα της διαφάνειας. ..
- Ο Μάκης Γερολυμάτος δουλεύει με δύο εστίες φωτός που η μία εισχωρεί μέσα στην άλλη και διαθλάται. Έτσι η όραση μαγνητίζεται από τη φορά της ανταύγειας και την ακολουθεί στ΄ απύθμενα βάθη ξεχνώντας το φυσικό χώρο ενώ οι μνήμες, το όνειρο και το όραμα παρεμβάλλονται ανάμεσα στον θεατή και το τοπίο»
