"Η επικράτηση του Σύριζα ισοδυναμεί με άτακτη έξοδο από το ευρώ και αυτό
θα ήταν καταστροφή για όλους. Ωστόσο αν γινόταν σωστά μια επιστροφή στο
εθνικό νόμισμα θα μπορούσε να είναι μία λαμπρή επανεκκίνηση" ,
υποστηρίζει ο συντάκτης της Telegraph
Μια εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ απειλεί να οδηγήσει την Ελλάδα σε χρεοκοπία και άτακτη έξοδο από το ευρώ, κάτι που θα ήταν καταστροφικό για όλους. Εάν όμως γίνει σωστά, η επαναφορά εθνικών νομισμάτων εντός της ευρωζώνης θα μπορούσε να φέρει ένα «λαμπρό νέο ξεκίνημα», σύμφωνα με τον Jeremy Warner της Telegraph.
“Από όλες τις αστάθειες που ανησυχούν τους διεθνείς επενδυτές -από τη βουτιά στην τιμή του πετρελαίου μέχρι την κατάρρευση του ρωσικού νομίσματος και την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας- η Ελλάδα είναι αυτή που τους ενοχλεί λιγότερο.
Αν τυχαίνει να είστε Έλληνας, ή να τηρείτε θέση long στα ελληνικά ομόλογα, οι τελευταίες εξελίξεις προφανώς και έχουν μεγάλη σημασία, όμως για το μεγαλύτερο μέρος του έξω κόσμου φαίνεται να είναι ένα περιορισμένο και σε μεγάλο βαθμό άσχετο πρόβλημα, σε αντίθεση με την ελληνική κατάρρευση του 2011-2012 που έφερε ολόκληρη την ευρωζώνη κοντά στη διάλυση. Είναι «παλιά νέα», που τώρα επισκιάζονται από τη μεγαλύτερη απειλή μαζικής υποχώρησης στις αναδυόμενες αγορές οι οποίες επιβαρύνονται από το υπερβολικό χρέος σε δολάρια.
Τα πράγματα έχουν προχωρήσει από το 2011-2012, ή τουλάχιστον αυτό λένε στους εαυτούς τους οι ηγέτες της ευρωζώνης: το τραπεζικό σύστημα είναι ισχυρότερο και υπάρχουν μηχανισμοί για την αποτροπή μιας ευρύτερης μετάστασης από πιθανή χρεοκοπία ή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, στους οποίους περιλαμβάνεται και η αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ.
Ορισμένοι, βέβαια, θα καλωσόριζαν μια τέτοια εξέλιξη, θεωρώντας ότι θα λειτουργούσε ως προειδοποίηση για άλλους, δίνοντας νέα ώθηση στα προγράμματα μεταρρύθμισης που έχουν βαλτώσει και παρακινώντας την ΕΚΤ να βάλει στην άκρη τους διχασμούς και να προχωρήσει σε ένα πλήρες πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Είναι ένα σχεδόν πειστικό σενάριο, παράλληλα όμως είναι και αδικαιολόγητα αισιόδοξο, υποτιμώντας σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα οι εξελίξεις να βγουν εκτός ελέγχου. Όταν αρχίσει μια αλυσιδωτή αντίδραση, είναι δύσκολο να σταματήσει.
Για μια εμφύτως ασταθή και αλληλοσυνδεόμενη δομή όπως είναι το ενιαίο νόμισμα, θα μπορούσε να είναι σχεδόν αδύνατο, ακόμα και με τη στήριξη της ΕΚΤ. Η πολιτική φύση της νέας κρίσης στην Ελλάδα την καθιστά ακόμα πιο απρόβλεπτη.
Το ζήτημα είναι ότι η Ελλάδα, και άλλες χώρες της ευρωζώνης, πράγματι χρειάζονται άμεσα να φύγουν από το ευρώ – αλλά όχι με τον πολιτικά χαοτικό τρόπο που θα συνέβαινε στην περίπτωση εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Το να εκδιωχθούν μετά από μια μονομερή κήρυξη χρεοστασίου θα ήταν ένα πολύ καταστροφικό αποτέλεσμα.
Βεβαίως, δεν βρισκόμαστε ακόμα σε αυτό το στάδιο, και η αίσθησή μου είναι ότι πιθανότατα δεν θα φθάσουμε εκεί. Αν πυροδοτηθούν πρόωρες εκλογές, το τρέχον δημοσκοπικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ πιθανότατα θα χαθεί όταν οι Έλληνες κοιτάξουν στην κάνη του όπλου που τους περιμένει και αναλογιστούν τις συνέπειες που θα έχουν αν τραβήξουν τη σκανδάλη.
Ας πούμε όμως ότι ο Αλέξης Τσίπρας, ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, κερδίσει. Τι θα γίνει τότε; Είναι ελάχιστες οι πιθανότητες η υπόλοιπη ευρωζώνη να συμφωνήσει σε μια ακόμα αναδιάρθρωση χρέους, ενώ δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να συμφωνήσουν εάν ο ΣΥΡΙΖΑ σοβαρολογεί για την υπόλοιπη ατζέντα του, στην οποία περιλαμβάνεται η επαναφορά των μισθών και των συντάξεων, η αντιστροφή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κ.ά.
Ο κ. Τσίπρας, ωστόσο, φαίνεται να νομίζει πως μπορεί να κάνει το δικό του απλώς απειλώντας να τινάξει στον αέρα το ευρώ. Η απειλή αυτή υπήρξε αποτελεσματική στο παρελθόν και έτσι μπορεί και τώρα να φέρει αποτέλεσμα, σύμφωνα με το σκεπτικό του. Κάνει λάθος. Εάν η υπόλοιπη ευρωζώνη θεωρεί πως είναι επαρκώς προετοιμασμένη να αντέξει ενδεχόμενη ελληνική χρεοκοπία χωρίς σημαντικές περιπέτειες, τότε η μπλόφα του θα είναι αποτυχημένη. Ο κ. Τσίπρας θα πρέπει τότε να κάνει ό,τι χειρότερο μπορεί, ή να εκτεθεί ως αχυράνθρωπος.
Μετά την άρνηση του χρέους, η ΕΚΤ θα αρνούνταν να ανανεώσει την παροχή ρευστότητας προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ύψους περίπου 40 δισ. ευρώ όπως έχουν τώρα τα πράγματα, ή 20% του ελληνικού ΑΕΠ. Αυτό σύντομα θα προκαλούσε μια ακόμα κατάρρευση της παραγωγής και θα καθιστούσεαναγκαία την ταχύτατη αποχώρηση από το ευρώ ώστε να δοθεί η δυνατότητα στην Τράπεζα της Ελλάδος να τυπώσει χρήμα για να καλύψει το κενό χρηματοδότησης και να πληρώσει τους κρατικούς λογαριασμούς.
Το νέο νόμισμα θα έκανε βουτιά, ο πληθωρισμός θα εκτινασσόταν και σύντομα οι Έλληνες θα βίωναν κάτι παρόμοιο με την οικονομική εξαφάνιση που περιγράφει στο τρομακτικό βιβλίο του για τον υπερπληθωρισμό στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης το “When Money Dies”.
Ο κ. Τσίπρας νομίζει πως μπορεί να κηρύξει χρεοστάσιο και να παραμείνει στο ευρώ, ότι μπορεί με άλλα λόγια και να αρνηθεί τα χρέη του και να διατηρήσει την αξία των περιουσιακών στοιχείων του. Δυστυχώς, δεν πάει έτσι. Αυτά τα δυο κινούνται μαζί.
Τα προαναφερθέντα δεν σημαίνουν ότι ο κ. Τσίπρας κάνει λάθος που ζητά περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα η Ελλάδα, ή αρκετές άλλες οικονομίες της ευρωπεριφέρειας να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Για την Ελλάδα, αυτό θα ήταν το ίδιο με ή χωρίς την ξεκρέμαστη πολιτική ατζέντα του κ. Τσίπρα. Μόνο οι πιστώτριες χώρες του Βορρά αρνούνται να παραδεχθούν την πραγματικότητα. Η τρέχουσα ρύθμιση δεν είναι βιώσιμη.
Μια νέα έρευνα της Standard & Poor’s στηρίζει αυτόν τον ισχυρισμό. Παρά τα πέντε χρόνια των μακροοικονομικών προσαρμογών που έφερε η κρίση, οι ανισορροπίες του χρέους εντός της ευρωζώνης έχουν επιδεινωθεί αντί να βελτιωθούν. Η S&P εκτιμά πως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία θα χρωστούν συνολικά 1,85 τρισ. ευρώ σε μη κατοίκους μέχρι το τέλος του 2014, έναντι των 875 δισ. δολαρίων πριν από μια δεκαετία. Τα συνολικά ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών έχουν περιοριστεί σημαντικά, όμως εντός της ευρωζώνης εξακολουθούν να βρίσκονται σε σχετικά υψηλά επίπεδα, προκαλώντας συνεχιζόμενη άνοδο στα χρέη μεταξύ των χωρών της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση, το ευρώ φαίνεται πως δεν προσφέρει στις χώρες αυτές μια αξιόπιστη έξοδο από τα προβλήματά τους. Όταν η Ελλάδα και οι άλλες αναπτυσσόμενες χώρες μπήκαν στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, αυτό έγινε ουσιαστικά για πολιτικούς και στρατηγικούς λόγους, προκειμένου να προωθηθεί η Δημοκρατία. Ήταν μια ευγενής φιλοδοξία. Η ειρωνεία είναι ότι με την έλευση του ευρώ, η Ε.Ε. φέρει σήμερα το αντίθετο αποτέλεσμα, αφού η αστάθεια και ο κατακερματισμός έχουν αντικαταστήσει τη συνεννόηση και τη συνεργασία.
Η πρόκληση για τους ηγέτες της Ευρώπης είναι να αναγνωρίσουν τα λάθη τους, να σταματήσουν να συμπεριφέρονται σαν το ευρώ να είναι κάποιο θεόσταλτο σύμβολο προόδου και εκσυγχρονισμού και να αρχίσουν τη διαδικασία της επαναφοράς των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών στα μέρη εκείνα της ευρωζώνης που τη χρειάζονται. Διορθώνοντας τις ανισορροπίες στο εμπόριο, στα χρέη και στην ανταγωνιστικότητα, η συναλλαγματική κίνηση παρέχει έναν φυσικό μηχανισμό από τις αγορές για αυτό που οι πολιτικοί φαίνονται ανίκανοι να πετύχουν μέσω της διαπραγμάτευσης και της δημόσιας πολιτικής. Η προσαρμογή των νομισμάτων δίνει επίσης αυτόματα το όποιο απαραίτητο «κούρεμα» στους πιστωτές.
Αυτό που απαιτείται είναι να βρεθούν λογικοί, κεντρώοι πολιτικοί που θα είναι έτοιμοι να μιλήσουν ανοικτά για αυτές τις πραγματικότητες. Καθώς έχει πλέον επιστρέψει σε πρωτογενές πλεόνασμα και καθώς ο πρωτογενής προϋπολογισμός έχει εξομαλυνθεί, η Ελλάδα είναι και πάλι σε θέση να χρηματοδοτηθεί από το εσωτερικό της. Εάν γίνει σωστά, και με τη στήριξη του ΔΝΤ, η έξοδος της χώρας από το ευρώ δεν χρειάζεται να είναι μια χαοτική επιστροφή, αλλά ένα νέο ξεκίνημα για μια οικονομία που έφθασε στο χείλος του γκρεμού λόγω της ευρωπαϊκής αυταπάτης μεγαλείων.
Μια εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ απειλεί να οδηγήσει την Ελλάδα σε χρεοκοπία και άτακτη έξοδο από το ευρώ, κάτι που θα ήταν καταστροφικό για όλους. Εάν όμως γίνει σωστά, η επαναφορά εθνικών νομισμάτων εντός της ευρωζώνης θα μπορούσε να φέρει ένα «λαμπρό νέο ξεκίνημα», σύμφωνα με τον Jeremy Warner της Telegraph.
“Από όλες τις αστάθειες που ανησυχούν τους διεθνείς επενδυτές -από τη βουτιά στην τιμή του πετρελαίου μέχρι την κατάρρευση του ρωσικού νομίσματος και την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας- η Ελλάδα είναι αυτή που τους ενοχλεί λιγότερο.
Αν τυχαίνει να είστε Έλληνας, ή να τηρείτε θέση long στα ελληνικά ομόλογα, οι τελευταίες εξελίξεις προφανώς και έχουν μεγάλη σημασία, όμως για το μεγαλύτερο μέρος του έξω κόσμου φαίνεται να είναι ένα περιορισμένο και σε μεγάλο βαθμό άσχετο πρόβλημα, σε αντίθεση με την ελληνική κατάρρευση του 2011-2012 που έφερε ολόκληρη την ευρωζώνη κοντά στη διάλυση. Είναι «παλιά νέα», που τώρα επισκιάζονται από τη μεγαλύτερη απειλή μαζικής υποχώρησης στις αναδυόμενες αγορές οι οποίες επιβαρύνονται από το υπερβολικό χρέος σε δολάρια.
Τα πράγματα έχουν προχωρήσει από το 2011-2012, ή τουλάχιστον αυτό λένε στους εαυτούς τους οι ηγέτες της ευρωζώνης: το τραπεζικό σύστημα είναι ισχυρότερο και υπάρχουν μηχανισμοί για την αποτροπή μιας ευρύτερης μετάστασης από πιθανή χρεοκοπία ή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, στους οποίους περιλαμβάνεται και η αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ.
Ορισμένοι, βέβαια, θα καλωσόριζαν μια τέτοια εξέλιξη, θεωρώντας ότι θα λειτουργούσε ως προειδοποίηση για άλλους, δίνοντας νέα ώθηση στα προγράμματα μεταρρύθμισης που έχουν βαλτώσει και παρακινώντας την ΕΚΤ να βάλει στην άκρη τους διχασμούς και να προχωρήσει σε ένα πλήρες πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Είναι ένα σχεδόν πειστικό σενάριο, παράλληλα όμως είναι και αδικαιολόγητα αισιόδοξο, υποτιμώντας σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα οι εξελίξεις να βγουν εκτός ελέγχου. Όταν αρχίσει μια αλυσιδωτή αντίδραση, είναι δύσκολο να σταματήσει.
Για μια εμφύτως ασταθή και αλληλοσυνδεόμενη δομή όπως είναι το ενιαίο νόμισμα, θα μπορούσε να είναι σχεδόν αδύνατο, ακόμα και με τη στήριξη της ΕΚΤ. Η πολιτική φύση της νέας κρίσης στην Ελλάδα την καθιστά ακόμα πιο απρόβλεπτη.
Το ζήτημα είναι ότι η Ελλάδα, και άλλες χώρες της ευρωζώνης, πράγματι χρειάζονται άμεσα να φύγουν από το ευρώ – αλλά όχι με τον πολιτικά χαοτικό τρόπο που θα συνέβαινε στην περίπτωση εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Το να εκδιωχθούν μετά από μια μονομερή κήρυξη χρεοστασίου θα ήταν ένα πολύ καταστροφικό αποτέλεσμα.
Βεβαίως, δεν βρισκόμαστε ακόμα σε αυτό το στάδιο, και η αίσθησή μου είναι ότι πιθανότατα δεν θα φθάσουμε εκεί. Αν πυροδοτηθούν πρόωρες εκλογές, το τρέχον δημοσκοπικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ πιθανότατα θα χαθεί όταν οι Έλληνες κοιτάξουν στην κάνη του όπλου που τους περιμένει και αναλογιστούν τις συνέπειες που θα έχουν αν τραβήξουν τη σκανδάλη.
Ας πούμε όμως ότι ο Αλέξης Τσίπρας, ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, κερδίσει. Τι θα γίνει τότε; Είναι ελάχιστες οι πιθανότητες η υπόλοιπη ευρωζώνη να συμφωνήσει σε μια ακόμα αναδιάρθρωση χρέους, ενώ δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να συμφωνήσουν εάν ο ΣΥΡΙΖΑ σοβαρολογεί για την υπόλοιπη ατζέντα του, στην οποία περιλαμβάνεται η επαναφορά των μισθών και των συντάξεων, η αντιστροφή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κ.ά.
Ο κ. Τσίπρας, ωστόσο, φαίνεται να νομίζει πως μπορεί να κάνει το δικό του απλώς απειλώντας να τινάξει στον αέρα το ευρώ. Η απειλή αυτή υπήρξε αποτελεσματική στο παρελθόν και έτσι μπορεί και τώρα να φέρει αποτέλεσμα, σύμφωνα με το σκεπτικό του. Κάνει λάθος. Εάν η υπόλοιπη ευρωζώνη θεωρεί πως είναι επαρκώς προετοιμασμένη να αντέξει ενδεχόμενη ελληνική χρεοκοπία χωρίς σημαντικές περιπέτειες, τότε η μπλόφα του θα είναι αποτυχημένη. Ο κ. Τσίπρας θα πρέπει τότε να κάνει ό,τι χειρότερο μπορεί, ή να εκτεθεί ως αχυράνθρωπος.
Μετά την άρνηση του χρέους, η ΕΚΤ θα αρνούνταν να ανανεώσει την παροχή ρευστότητας προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ύψους περίπου 40 δισ. ευρώ όπως έχουν τώρα τα πράγματα, ή 20% του ελληνικού ΑΕΠ. Αυτό σύντομα θα προκαλούσε μια ακόμα κατάρρευση της παραγωγής και θα καθιστούσεαναγκαία την ταχύτατη αποχώρηση από το ευρώ ώστε να δοθεί η δυνατότητα στην Τράπεζα της Ελλάδος να τυπώσει χρήμα για να καλύψει το κενό χρηματοδότησης και να πληρώσει τους κρατικούς λογαριασμούς.
Το νέο νόμισμα θα έκανε βουτιά, ο πληθωρισμός θα εκτινασσόταν και σύντομα οι Έλληνες θα βίωναν κάτι παρόμοιο με την οικονομική εξαφάνιση που περιγράφει στο τρομακτικό βιβλίο του για τον υπερπληθωρισμό στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης το “When Money Dies”.
Ο κ. Τσίπρας νομίζει πως μπορεί να κηρύξει χρεοστάσιο και να παραμείνει στο ευρώ, ότι μπορεί με άλλα λόγια και να αρνηθεί τα χρέη του και να διατηρήσει την αξία των περιουσιακών στοιχείων του. Δυστυχώς, δεν πάει έτσι. Αυτά τα δυο κινούνται μαζί.
Τα προαναφερθέντα δεν σημαίνουν ότι ο κ. Τσίπρας κάνει λάθος που ζητά περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα η Ελλάδα, ή αρκετές άλλες οικονομίες της ευρωπεριφέρειας να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Για την Ελλάδα, αυτό θα ήταν το ίδιο με ή χωρίς την ξεκρέμαστη πολιτική ατζέντα του κ. Τσίπρα. Μόνο οι πιστώτριες χώρες του Βορρά αρνούνται να παραδεχθούν την πραγματικότητα. Η τρέχουσα ρύθμιση δεν είναι βιώσιμη.
Μια νέα έρευνα της Standard & Poor’s στηρίζει αυτόν τον ισχυρισμό. Παρά τα πέντε χρόνια των μακροοικονομικών προσαρμογών που έφερε η κρίση, οι ανισορροπίες του χρέους εντός της ευρωζώνης έχουν επιδεινωθεί αντί να βελτιωθούν. Η S&P εκτιμά πως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία θα χρωστούν συνολικά 1,85 τρισ. ευρώ σε μη κατοίκους μέχρι το τέλος του 2014, έναντι των 875 δισ. δολαρίων πριν από μια δεκαετία. Τα συνολικά ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών έχουν περιοριστεί σημαντικά, όμως εντός της ευρωζώνης εξακολουθούν να βρίσκονται σε σχετικά υψηλά επίπεδα, προκαλώντας συνεχιζόμενη άνοδο στα χρέη μεταξύ των χωρών της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση, το ευρώ φαίνεται πως δεν προσφέρει στις χώρες αυτές μια αξιόπιστη έξοδο από τα προβλήματά τους. Όταν η Ελλάδα και οι άλλες αναπτυσσόμενες χώρες μπήκαν στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, αυτό έγινε ουσιαστικά για πολιτικούς και στρατηγικούς λόγους, προκειμένου να προωθηθεί η Δημοκρατία. Ήταν μια ευγενής φιλοδοξία. Η ειρωνεία είναι ότι με την έλευση του ευρώ, η Ε.Ε. φέρει σήμερα το αντίθετο αποτέλεσμα, αφού η αστάθεια και ο κατακερματισμός έχουν αντικαταστήσει τη συνεννόηση και τη συνεργασία.
Η πρόκληση για τους ηγέτες της Ευρώπης είναι να αναγνωρίσουν τα λάθη τους, να σταματήσουν να συμπεριφέρονται σαν το ευρώ να είναι κάποιο θεόσταλτο σύμβολο προόδου και εκσυγχρονισμού και να αρχίσουν τη διαδικασία της επαναφοράς των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών στα μέρη εκείνα της ευρωζώνης που τη χρειάζονται. Διορθώνοντας τις ανισορροπίες στο εμπόριο, στα χρέη και στην ανταγωνιστικότητα, η συναλλαγματική κίνηση παρέχει έναν φυσικό μηχανισμό από τις αγορές για αυτό που οι πολιτικοί φαίνονται ανίκανοι να πετύχουν μέσω της διαπραγμάτευσης και της δημόσιας πολιτικής. Η προσαρμογή των νομισμάτων δίνει επίσης αυτόματα το όποιο απαραίτητο «κούρεμα» στους πιστωτές.
Αυτό που απαιτείται είναι να βρεθούν λογικοί, κεντρώοι πολιτικοί που θα είναι έτοιμοι να μιλήσουν ανοικτά για αυτές τις πραγματικότητες. Καθώς έχει πλέον επιστρέψει σε πρωτογενές πλεόνασμα και καθώς ο πρωτογενής προϋπολογισμός έχει εξομαλυνθεί, η Ελλάδα είναι και πάλι σε θέση να χρηματοδοτηθεί από το εσωτερικό της. Εάν γίνει σωστά, και με τη στήριξη του ΔΝΤ, η έξοδος της χώρας από το ευρώ δεν χρειάζεται να είναι μια χαοτική επιστροφή, αλλά ένα νέο ξεκίνημα για μια οικονομία που έφθασε στο χείλος του γκρεμού λόγω της ευρωπαϊκής αυταπάτης μεγαλείων.
