Το άκρως απόρρητο σχέδιο «Ζ» για την αποβολή της Ελλάδας από την ευρωζώνη, που είχε τρομάξει ακόμη και τη Γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ το 2012, εμφανίζονται έτοιμοι να θέσουν σε εφαρμογή αξιωματούχοι του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, σε περίπτωση που σχηματισθεί κυβέρνηση από το ΣΥΡΙΖΑ και αποφασίσει να κάνει πράξη τις εξαγγελίες της αξιωματικής αντιπολίτευσης για «σκίσιμο» του μνημονίου.
Μη κατονομαζόμενο στέλεχος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, σε δηλώσεις του στην εφημερίδα “Die Welt”, προειδοποίησε εμμέσως πλην σαφώς ότι αυτή την φορά το Βερολίνο δεν θα διστάσει να ενεργοποιήσει το σχέδιο με την κωδική ονομασία «Ζ» (από το τελευταίο γράμμα του λατινικού αλφαβήτου, κάτι που υποδηλώνει ότι αποτελεί σχέδιο εσχάτης καταφυγής, σε περίπτωση που αποκηρυχθεί από την Ελλάδα το μνημόνιο).
«Δεν χρειαζόμαστε νέα σχέδια, έχουμε ήδη τα παλιά σχέδια στα συρτάρια, που μιλούν για απομόνωση του ελληνικού οικονομικού συστήματος», δήλωσε χαρακτηριστικά ο αξιωματούχος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών.
Το σχέδιο «Ζ» είχε αποκαλυφθεί, προκαλώντας αίσθηση παγκοσμίως, από τους “Financial Times”, τον περασμένο Μάιο. Σχεδιαζόταν να εφαρμοσθεί εάν αναλάμβανε το 2012 την εξουσία μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που θα «έσκιζε» το μνημόνιο, ή ακόμη και αν μια κυβέρνηση υπό τον Α. Σαμαρά επέμενε να εφαρμόσει τις διακηρύξεις του για αναδιαπραγμάτευση των όρων του μνημονίου.
Το σχέδιο τελικά δεν χρειάσθηκε να ενεργοποιηθεί, επειδή ο κ. Σαμαράς εγκατέλειψε… ατάκτως, τον Αύγουστο του 2012, τα σχέδια για αναδιαπραγμάτευση. Πάντως, η Άνγκελα Μέρκελ είχε δισταγμούς για την αποπομπή της Ελλάδας από την ευρωζώνη, την οποία υποστήριζε θερμά ο υπουργός Οικονομικών, Β. Σόιμπλε, επειδή έκρινε ότι ήταν αδύνατο να προβλεφθούν οι συνέπειες που θα είχε αυτή εξέλιξη.
Σήμερα, όμως, το Βερολίνο εκτιμά ότι η περίπτωση της Ελλάδας δεν συνιστά σοβαρή απειλή για την υπόλοιπη ευρωζώνη, καθώς το ελληνικό χρέος έχει τεθεί στο μεγαλύτερο μέρος του εκτός αγορών, ενώ η ευρωζώνη έχει αποκτήσει ισχυρούς αμυντικούς θεσμούς και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι αποφασισμένη να κάνει «ό,τι χρειασθεί», κατά τη διατύπωση του Μάριο Ντράγκι, για να σώσει το ευρώ.
Έγγραφα για το σχέδιο «Ζ» δεν έχουν διαρρεύσει στο διεθνή Τύπο, καθώς ήταν άκρως απόρρητο. Ακόμη και η Ά. Μέρκελ, όταν είχε ζητήσει από τον πρόεδρο της Κομισιόν διαβεβαιώσεις για το αν υπάρχει τέτοιο σχέδιο, είχε αποφύγει να ενημερωθεί εγγράφως, για να μην υπάρξει ο κίνδυνος να ζητηθούν από Γερμανούς βουλευτές τα σχετικά έγγραφα και να έλθουν στη δημοσιότητα, με κίνδυνο πρόκλησης πανικού στην ευρωζώνη.
Ο ανταποκριτής των “Financial Times” στις Βρυξέλλες, Πίτερ Σπίγκελ, είχε αποκαλύψει τις κυριότερες –και πλέον ανατριχιαστικές…- πτυχές του σχεδίου «Ζ». Όπως ανέφερε στο σχετικό, μακροσκελές δημοσίευμά του:
«Αν και οι F.T. δεν απέκτησαν πρόσβαση στα αρχεία του σχεδίου «Ζ», αξιωματούχοι που τα είδαν σχολιάζουν ότι αντιστοιχούσε σε ένα λεπτομερές σενάριο για το πώς θα δημιουργηθεί ένα νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα από το μηδέν.
Στην Ουάσιγκτον, παράγοντες του ΔΝΤ ετοίμασαν μια 20σέλιδη προσομοίωση δράσεων. Αντλώντας από την εμπειρία τους σε τραπεζικές καταρρεύσεις και νομισματικές κρίσεις, είπαν ότι το λεπτομερές σχεδιάγραμμα του ΔΝΤ περιελάμβανε δραματικές κινήσεις, όπως κλείσιμο όλων των ΑΤΜ και επιβολή ελέγχων στα σύνορα για την αποτροπή μαζικής εξόδου κεφαλαίων.
Στην ΕΚΤ, οι αξιωματούχοι μελέτησαν την εμπειρία της Αργεντινής με την έκδοση IOU (σ.τ.μ.: από το αγγλικό «I owe you» που σημαίνει «σου χρωστάω»), ανεπίσημων εγγράφων ανάληψης μιας υποχρέωσης πληρωμής σε αντικατάσταση των χαρτονομισμάτων κατά τη διάρκεια της νομισματικής κρίσης 2001, αφού τα νομίσματα και τα χαρτονομίσματα που θα κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα δεν θα είχαν πλέον νόμιμη ισχύ. Ανάμεσα στις επιλογές ήταν η έκδοση ελληνικών υποσχετικών χρέους IOU σε αξία περίπου μισή από τα ευρώ που θα υπήρχαν, καθώς η εκτύπωση νέων τραπεζογραμματίων στην Ελλάδα θα ήταν διαδικαστικός εφιάλτης.
Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ μελέτησαν επίσης την εισαγωγή νέων δηναρίων στο Ιράκ από τον αμερικανικό στρατό το 2003, αλλά πάλι φοβήθηκαν την τεχνική πρόκληση. Οι ΗΠΑ έκαναν τρεις μήνες για το έργο, αλλά είχαν πίσω τους τον μεγαλύτερο στρατό στον κόσμο και τα εργαλεία του. Η Ελλάδα είχε πολύ περιορισμένες δυνατότητες εκτύπωσης και μετά την εισαγωγή του ευρώ τύπωνε σχεδόν αποκλειστικά χαρτονομίσματα των 10 ευρώ.
Αναλόγως περίπλοκο ήταν το βασικό “υδραυλικό σύστημα” της ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα, όπως κάθε χώρα της ευρωζώνης, συνδέεται μέσω του δικτύου Target 2, ένα κολοσσιαίο εσωτερικό σύστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών που λειτουργεί η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και επιτρέπει τις περισσότερες εμπορικές συναλλαγές. Αν η Ελλάδα αποσυνδεόταν από το Target 2, δεν θα μπορούσαν να γίνουν οι εκκαθαρίσεις συναλλαγών και η οικονομία θα έμενε παγωμένη. Το δε σύνολο του συστήματος θα έπρεπε να ξαναστηθεί.
Ανάλογος όγκος εργασίας έπεφτε στις Βρυξέλλες. Κάποια κομμάτια έφταναν σε αδιέξοδο λόγω της νομοθεσίας της Ε.Ε.: Πώς θα μπορέσει μια “μαντρωμένη” οικονομία να παραμείνει πλήρως ενταγμένο μέλος της εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε., που απαιτεί ελεύθερη κίνηση αγαθών; Ποιες νομικές αρχές θα αναλάμβαναν τον έλεγχο κεφαλαίων; Άλλες προετοιμασίες ήταν πολύ πιο πρακτικές, όπως ποιοι αξιωματούχοι θα εμφανιστούν στον κόσμο να ανακοινώσουν το νέο στάτους της Ελλάδας»
