ΕΦΗΒΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ-ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

  ΕΦΗΒΕΙΑ-ΩΡΙΜΑΝΣΗ-ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ-ΑΡΝΗΣΗ

 Τα συναισθήματα θλίψης, θυμού και απογοήτευσης συναντώνται πολύ συχνά  στους εφήβους.

 Καθημερινά βλέπουμε εφήβους που περνούν ατελείωτες ώρες  απομονωμένοι, ξαπλωμένοι, αισθανόμενοι ένα κενό, μια «βαρεμάρα», όπως τη χαρακτηρίζουν.

 Άλλες φορές πάλι επαναστατούν ενάντια στη κοινωνία, αμφισβητούν τις αξίες με τις οποίες έχουν μεγαλώσει, προκαλούν τον περίγυρό τους να τους δώσει απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα της ζωής:  

Γιατί υπάρχω; Έχει νόημα η ζωή; Τι είναι αγάπη;  

Συχνά ανακαλύπτουμε πως οι σκέψεις αυτές υποκρύπτουν συναισθήματα απαξίωσης του εαυτού, ενοχής, ματαιότητας, συναισθήματα που υπάρχουν και στην κατάθλιψη.

  Τι ωθεί όμως έναν έφηβο να αισθάνεται έτσι; Οι εκδηλώσεις αυτές είναι συχνά αναπόσπαστο κομμάτι της ωρίμανσης προς την ενήλικη ζωή. Διότι η εφηβεία αποτελεί ακριβώς αυτό: Ένα πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή

 Και αυτό το πέρασμα, όπως κάθε μεταβατική περίοδος – και ίσως η εφηβεία να είναι η σημαντικότερη- δεν είναι ποτέ εύκολο. Εφηβεία χωρίς αλλαγή δε νοείται. Ο έφηβος πρέπει να πάρει τη θέση των γονιών κάτι που θεωρείται από τη φύση του «πράξη επιθετική» ( D.Winnicott).

Πολλές φορές λοιπόν παρομοιάζουμε  τη διεργασία της εφηβείας με το πένθος διότι ο έφηβος είναι αντιμέτωπος με πολλαπλές απώλειες, απώλειες που δημιουργούν αισθήματα θλίψης, μιας φυσιολογικής θα λέγαμε «καταθλιπτικότητας»,  που συνυπάρχει όμως, με μια υπόγεια κινητικότητα: νέες σχέσεις, αύξηση των γνώσεων, ανάπτυξη της αφαιρετικής και κριτικής σκέψης κ.λ.π. Το συναίσθημα όμως, διατηρεί τη πρωτοκαθεδρία στη ζωή του εφήβου.  

Ο ψυχικός πόνος, η θλίψη, ο θυμός, η απελπισία και από την άλλη, η υπέρμετρη χαρά, ο ενθουσιασμός, η εξιδανίκευση καταστάσεων και σχέσεων, εναλλάσσονται συχνά και πολλές φορές με αντιφατικό τρόπο.

 ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ.

- Χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακή εικόνα για τον ίδιο του τον εαυτό.
- Βαθιά θλίψη. Κλαίει μόνος του χωρίς λόγο και το κάνει αρκετά συχνά.


-Συναισθηματικό κενό. Σε κάποιες περιπτώσεις, το συναίσθημα αυτό τον κάνει να αναζητεί συνεχώς νέα ερεθίσματα. Ρίχνεται με ενθουσιασμό σε συναρπαστικές δραστηριότητες, τις οποίες, όμως, εγκαταλείπει εντελώς ξαφνικά, για να αναζητήσει απελπισμένα μια άλλη, η οποία ελπίζει ότι θα εξαφανίσει ή θα αμβλύνει το κενό που υπάρχει στη ζωή του.

-Αϋπνίες, ή αντίθετα, περισσότερες ώρες ύπνου από το κανονικό (μπορεί να φτάσει στο σημείο, να κοιμάται 10-14 ώρες, αλλά σηκώνεται, σαν να μην έχει κοιμηθεί καθόλου.

-Υπερβολική κούραση, εξαιτίας της αϋπνίας.
-Απαισιοδοξία. Καμιά φορά επεκτείνεται και στο ίδιο του το σώμα: παραπονιέται για πόνους στο κεφάλι ή στο στομάχι. Δεν ασχολείται με κανένα σπορ γιατί διαμαρτύρεται: “Πονάω παντού” ή “Κανένας δεν με θέλει στην ομάδα του”

-Αισθήματα ενοχής για γεγονότα του παρελθόντος που έχουν ήδη ξεπεραστεί: ” Εκείνο τον σκύλο που αναγκάστηκα να τον χαρίσω, γιατί δεν μπορούσα να ασχοληθώ μαζί του” ‘Η κοπέλα μου με εγκατέλειψε επειδή συμπεριφερόμουν σαν γουρούνι” (Έκτοτε είχε δεσμό με άλλες δύο κοπέλες αλλά τώρα δεν τις θυμάται.)

-’Αγχος , ένταση και εκνευρισμός που, ειδικά τα κορίτσια, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τρώγοντας.

-Έλλειψη προσοχής, σύγχυση, αποπροσανατολισμός (εμφανίζονται ξαφνικά)
-Αποφυγή κάθε κοινωνικής συναναστροφής.
-Απάθεια απέναντι σε κάθε καθημερινή υποχρέωση: προσωπική καθαριότητα, δουλειές στο σπίτι, μαθήματα κλπ.

-Έλλειψη κινήτρων και ενθουσιασμού για οποιαδήποτε επιβράβευση ή κατόρθωμα.
-Χαμηλή απόδοση στο σχολείο (ξαφνικά). Δυσκολία αυτοσυγκέντρωσης: “Όσο και να βάζω τα δυνατά μου να προσέξω, δεν μπορώ να θυμηθώ τίποτε από όσα λέει ο καθηγητής” Δεν συνδέει την αποτυχία του στο σχολείο με την αρνητική ψυχολογική του κατάσταση.

-Ανικανότητα να απολαύσει, όσα παλιότερα του άρεσαν.

-Αψιθυμία, βία εναντίων των γονιών και των αδερφών, που πολλές φορές συνοδεύεται από αντικοινωνική συμπεριφορά.

-Απόπειρα αυτοκτονίας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Έχουμε να κάνουμε με κατάθλιψη όταν παρατηρούνται τρία από τα συμπτώματα αυτά μέσα σε μια περίοδο δύο συνεχόμενων εβδομάδων. Ο ψυχίατρος, πρέπει να φέρει σε πέρας την θεραπεία.

“Οι ειδικοί διαβεβαιώνουν, ότι πολλές από τις καταθλιπτικές φάσεις του εφήβου δεν τροφοδοτούνται από μια πραγματική κατάθλιψη (ασθένεια) αλλά οφείλονται στο άγχος  που προκαλεί η ανάγκη για αλλαγή την οποία αισθάνονται όλοι οι νέοι………”

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς.?

• Μην προσπαθείτε να δικαιολογήσετε την κατάθλιψη του ασθενούς.” Είναι έτσι επειδή απογοητεύτηκε από τον καλύτερο του φίλο” ή από την σχέση του.Να θυμάστε, ότι ο καταθλιπτικός ψάχνει πάντα έναν λόγο για να δικαιολογήσει την θλίψη του. Η οικογένεια σαστισμένη από την κατάσταση αυτή, συνήθως τον παρηγορεί για την υποτιθέμενη αιτία, που στην πραγματικότητα δεν ισχύει, δημιουργώντας στον ασθενή ένα πικρό αίσθημα έλλειψης κατανόησης και κενού.

• Μην του γκρινιάζετε: ” Δεν κάνεις τίποτα για να τονωθείς ψυχολογικά” Ο καταθλιπτικός, δεν μπορεί, όσο και να θέλει να ασχοληθεί με οποιαδήποτε δραστηριότητα, θα τον βοηθούσε να ξεπεράσει την αγωνία του. Βρίσκεται σε επώδυνη σύγχυση, μέσα στην οποία αναμειγνύεται το συναίσθημα πλήρους ανικανότητας με το βάρος στη συνείδηση του ότι δεν κάνει τίποτα “για να τονωθεί ψυχολογικά”

• Μην προσπαθείτε να καταλάβετε τι αισθάνεται. Μην τον βομβαρδίζεται με ερωτήσεις ούτε με επιχειρήματα που έχουν στόχο  να τον αποτρέψουν από την υπερβολική συμπεριφορά του.  Ούτε ο ίδιος δεν καταλαβαίνει τι του συμβαίνει.

• Μην προσπαθείτε να τον διασκεδάσετε η να αποσπάσετε την προσοχή του με ταξίδια καλώντας φίλους κλπ. Η κατάθλιψη από την οποία υποφέρει δεν του αφήνει περιθώρια να χαρεί.

Μην αφήνετε τον εαυτό σας να γίνει σκλάβος του ασθενούς: όποιος υποφέρει από κατάθλιψη, δεν ανέχεται την χαρά δίπλα του, απαιτεί διαρκώς την προσοχή των άλλων και μέμφεται το κενό του οποίου έπεσε θύμα.

Εξηγήστε του ήρεμα ότι είναι άρρωστος και προσπαθήστε να τον πείσετε να απευθυνθεί σε γιατρό.

• Αναβάλετε για αργότερα τις σημαντικές αποφάσεις του όσον αφορά στα μαθήματα.

• Αποφύγετε τους σκληρούς κανόνες, τις ερωτήσεις ή τις συζητήσεις σε τόνο ανυπόμονο και θυμωμένο.
   Και  να θυμάστε πως όλοι έχουμε δικαίωμα στην ψυχική φροντίδα και την προστασία, όταν δεν είμαστε καλά,Αυτό σημαίνει, «οι γονείς μου, οι άλλοι, είναι στο προσκεφάλι μου, δηλαδή, είναι κοντά μου». 
   Δεν έχει ενδιαφέρον να είμαστε όλοι ίδιοι. 
  Και ως διαφορετικοί μπορούμε να συνυπάρχουμε ...
   και να ανταλλάσσουμε λόγια. 
  Όλοι έχουμε δικαίωμα στην ανακούφιση, που προκύπτει από τα λόγια, που πολλές φορές δεν μπορούμε να πούμε ή δε βρίσκουμε τον τρόπο να τα πούμε
   
•                                                          Συντάκτης  Κ.Κοντ